Mowa kwiatów była rozrywką towarzyską umożliwiającą wymianę „sekretnych” wiadomości. Mieczysław Rościszewski spieszy zaznaczyć, że przeznaczona jest przede wszystkim dla osób zakochanych (w domyśle zakochanych „oficjalnie”, gdyż w przeciwnym wypadku prawidła przyzwoitości były już i tak mocno naruszone). Była jednym z kilku takich „języków” – można było też przekazywać wiadomości gestami wachlarza czy umieszczeniem znaczka na kopercie lub pocztówce.

Inna wersja „mowy kwiatów” była po prostu grą towarzyską – składała się z zestawu pytań, a dla każdego podane było kilka kwiatów jako odpowiedzi. Grający zadawali sobie kolejno pytania i wybierali jeden z kwiatów jako odpowiedź (pytania zadawano osobom przeciwnej płci). Osoba nieuczestnicząca w zabawie odczytywała potem z listy znaczenie przypisane danemu kwiatkowi i towarzyszący wierszyk. Pierwsze wydanie tej zabawy pochodzi z roku 1878. (Wersje tej zabawy pod inną nazwą można też znaleźć w innych publikacjach – zamiast kwiatów używano numerów itp.).

Drukowano także pocztówki z "mową kwiatów" - należało oznaczyć kwiat odpowiadający wiadomości, którą chciało się przekazac adresatowi.

Znaczenia przypisywane poszczególnym kwiatom nie były jednolite - poza niektórymi tradycyjnymi skojarzeniami (jak np. dla niezapominajki) mogły się one różnić w zależności od autora czy wydawcy.

 

Rozmowa kwiatami.
Kwiaty i liście były oddawna symbolicznymi znakami i tłomaczami najrozmaitszych uczuć i innych rzeczy. Dzisiaj panny ścielą kwiatami drogę znakomitym mężom, żołnierze stroją kaska liśćmi dębowymi, kwiatami przystrajamy ołtarze, kwiaty sadzimy na grobach, a wreszcie i ofiarowując komukolwiek bukiet, w zalecie jego piękności i przyjemnej woni, łączymy pewne w jakości jego wyrażone uczucie. Nie od rzeczy będzie zatem podać najważniejsze rodzaje kwiatów z ich znaczeniem:
Adonis: Odmawiam ci.
Akacya (kwiat): Zaufaj mi.
   ,,   (gałązka): Świat zwykle niewdzięcznością płaci.
Agrest: Ranisz me serce.
Aster: Przysięgnij, że mię nigdy nie zdradzisz.
Babka: Zawadzasz mi.
Balzamin: Twoja piękność oczarowała mię.
Barwinek: Będę ci wierny do grobu.
Bez włoski: Czy rzeczywiście mię kochasz?
Blekot: Nie zwiedziesz mnie twoją powierzchownością.
Bluszcz: Nic nas w świecie rozdzielić nie zdoła.
Bławat: Twoja krasa mię zachwyca.
Bratki: Przyjaźń mogę ci ofiarować, nie miłość.
Bukszpan: Uparty jesteś i dziwak.
Cedr: Podzielam twoją boleść.
Centyfolia: Wszyscy cię ubóstwiają.
Ciernie: Krzywdzisz mnie.
Cynija: Zimny jesteś.
Cyprys: Wspomnij o mnie, gdy będę pod mogiłą.
Cytryna (liść): Dlaczego jesteś tak smutny?
Dębina (liść): Stałość zwycięży.
Dzięgiel: Już wybrałem.
Fiołek: Skryta miłość jest najsłodsza.
Georginia: Jesteś dumny i zbliżyć się boję.
Gorczyca: Co mi po tobie.
Goździk: Podobasz mi się bardzo.
Groch: Daremne twoje zabiegi.
Grzyb: Starych nie lubię.
Hiacynt: Sprzyjam ci.
Hortenzja: Czyś o mnie zapomniał?
Jaskier: Jesteś nadto prosty.
Jonkwila: Chwilkę cierpliwości.
Kalina (owoc): Kocham cię.
Kamelia: Piękny jesteś, ale nie masz serca.
Kmin: Nie mów tyle o sobie.
Konicz (kwiat): Wolność jest najdroższym skarbem.
   „   (liść): Nasza miłość oby była wieczną.
Koper: Zwyciężyłeś mnie.
Kaczypysk (kosaciec): Pozbawiłeś mnie spokoju duszy.
Kąkol: Jesteś nieznośnym pasożytnikiem.
Len: Będę ci powolny.
Lilia: Kocham cię, boś skromny i niewinny.
Lipa: Twoje słowa są pełne słodyczy.
Leszczyna: Nie masz stałego charakteru.
Lewkonia: Piękny jesteś i szlachetny, jakżeż cię nie kochać.
Łopuch (kwiat): Bogactwo nie olśniewa mnie.
Malina: Jesteś pełen dobroci.
Mak: Daremne twoje marzenia.
Mech: Znieść cię nie mogę.
Melisa: Twój obraz zawsze mi przed oczyma stoi.
Mięta: Zapomnij o bólu.
Mirt: Chcę cię poślubić.
Morela (owoc): Błagam, bądź mi wzajemny.
Narcyz: Nie wiem, dlaczego tak jesteś zarozumiały?
Nieśmiertelnik: Nie przestanę cię kochać do grobu.
Niezapominajki: Pamiętaj o mnie.
Nogietek: Jakoś to będzie.
Oleander: Ożywiasz moją duszę.
Oset: Nie lubię cię, boś uszczypliwy.
Ostróżka: Przykrość mi sprawiasz.
Ostromlecz: Srodze mię dotknąłeś.
Papryka: Znieść cię nie mogę.
Pierwiosnka: O budziłeś we mnie nieznane dotąd uczucie.
Pietruszka: Stajesz mi się niezbędny.
Pomarańcza: Ciebie kocham jedynie.
Pokrzywa: Gardzę tobą.
Porzeczka: Jesteś pełen niedorzecznych pretensyj.
Powój: Bądź przekonany o mojej wierności.
Poziomka: Kto mię szuka, ten znajdzie.
Pszenica (kłos): Umię ocenić twoją wartość.
Rezeda: Łagodność i dobroć serca są twoja ozdobą.
Rozmaryn: Rychło będę twoim.
Róża (pełna): Pozwól, abym cię do serca przycisnął.
Rumianek: Jesteś nudziarzem .
Sałata: Radź, co mam czynić.
Słonecznik: Czy twojej dumy nic nie pokona?
Śniegułka: Dlaczegoś zobojętniał dla mnie?
Stokrotka: Twój powab oczarował mię.
Tojad: O śmierć mię przyprawisz.
Tulipan: Twoja obojętność do rozpaczy mię wiedzie.
Wasilek: Poznasz mię, gdy się zbliżysz.
Wawrzyn: Uwielbiam cię.
Wiciokrzew: Nie odbieraj mi wszelkiej nadziei.
Wierzba płacząca: Szczęście moje rychło przeminęło.
Wierzba pospolita: Nie chcę cię znać.
Winne grono: Upoiłeś mnie miłością.
Winorośl (liść): Za wiele używasz uciech światowych.
Żyto (kłos): Z niemałym jesteś dla mnie pożytkiem.

Wskazówki obejścia się z ludźmi i zwyczaje światowe. Gry i zabawy towarzyskie. Anegdoty i zagadki. Zbiorek wyborowych utworów poetycznych. Złote zdania i myśli, Kraków 1882

 

Mirt brany bywa za godło niewinnej miłości i dlatego przystrajają się nim dziewice w dzień ślubu. Bluszcz podług niektórych brany jest za symbol niezmiennej przyjaźni, podług innych oznacza chytrość i wyzyskującą chciwość. Lotus oznacza skromność. Powój słabość charakteru. Lilia niewinność. Czułek wstydliwość. Fiołek skromność. Narcyz zarozumiałą piękność. Tulipan nierozsądną dumę. Słonecznik wyniosłość. Goździk szacunek. Nogietek cierpienie i słabość. Korona cesarska wspaniałość. Róża czerwona piękność. Róża biała piękność z niewinnością. Róża dzika unikanie miłości. Pączek różany ukrywaną miłość. Jaśmin żółty zazdrość. Jaśmin biały wzajemność. Ostróżka wdzięk. Hiacynt słabość i wstyd. Mak krótkotrwałe powaby, a także i lenistwo. Kosaciec uważany był dawniej za symbol wymowy; dziś oznacza niestałość i lekkość.

Helena Bojarska, Symbolika niektórych roślin i kwiatów, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1890

 

Niezapominajka, to kwiateczek pamięci.
Bratki oznaczają miłość i zgodę rodzinną.
A teraz, szanowne panie! pozostaje mi tylko życzyć wam, abyście w otrzymywanych bukietach miały to, czego pragniecie; niech one wniosą wam w dom nietylko swą krasę i woń rozkoszną, ale i powiedzą to, cobyście usłyszeć były rade.

Helena Bojarska, Symbolika niektórych roślin i kwiatów, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1890

 

Najlepiej uwidocznić można różne znaczenie kwiatów na przykładzie róży. Róża biała jest symbolem niewinnej miłości; zwyczajna czerwona róża jest ulubieńcem zdrowego serca, naturalnej prostoty; polną różę lubią tylko natury o nastroju poetycznym; róża żółta jest znakiem chęci podobania się; rezeda oznacza serce dobre i tkliwe, a róża wodna, która w białym stroju ponad wodą się unosi, wyraża oziębłość i obojętność. Ten wątek między różą a uczuciowem życiem człowieka odnajdujemy na widok róży, jako naszego ulubionego kwiatu nawet wtedy, gdy nań obojętnem okiem spoglądamy i wcale nic myślimy o znaczeniu, jakie w różnych czasach temuż kwiatu nadawano. A mimo to są zmysły i oczy, którym obcy jest ten wątek które nawet mowy róży nie rozumieją.
Czyż uważa ktoś za możliwe, iżby pan młody wręczył narzeczonej bukiet z róż wodnych; albo przyjaciel na trumnie zmarłego złożył wieniec róż wodnych? A mimo to byłem świadkiem obojga wydarzeń. Wprawdzie było to w kąpielach morskich a dotyczący wychowani byli i żyli w wielkiem mieście — ale czyż to usprawiedliwia, aby nie mieć ócz i zmysłów dla znaczenia kwiatów. Narzeczoną przystraja się mirtem, aby wyrazić symbolicznie jej czystą istotę, a narzeczony wręcza jej bukiet, który ma być tłumaczem jego uczuć dla niej. Któżby nie znal tych zasad? Ale kto je stosuje.

Mowa kwiatów, w: „Nowe Mody”, 1892

 

Kwiat wtedy tylko mówić winien, gdy mowa zamilknie i za słabą jest dla wyrażenia uczucia: a mówić winien tylko jako symbol, to jest w ten sposób, iż ma wyrażać pewne pojęcie, a to pojęcie dopiero przemawia.
Słonecznik okazuje się nam jako fałsz i złudne bogactwo, boulle de neige wyraża brak uczucia; pokrzywa wołać się zdaje baczność; cyprys przedstawia obraz żałoby a bluszcz się wije i łączy jako symbol uchwyconej dłoni przyjacielskiej.
Na powyższych przykładach, w których istota kwiatu i jego znaczenie w zupełności się pokrywają, widzimy zastosowane prawidła symboliki i przekonujemy się, że prawie każdy kwiat stosownie do swej istoty inaczej do nas przemawia, a cały ten czarujący świat kwiecisty tworzy mowę pełną uroku i poezyi.
Jak pustém i martwem byłoby życie nasze bez kwiatów! Nasze zabawy byłyby bezbarwne!

Mowa kwiatów, w: „Nowe Mody”, 1892

 

Zabawą i niczem innem jak tylko zabawą są t. zw. mowy nieme. Należą tu takie figle, jak rozmowy za pomocą wachlarza, rozmowy za pomocą marek pocztowych, telegraf bez drutu czyli rozmowa niema oczyma itd. itd. Mowami temi posługują się przedewszystkiem kochankowie, którym bynajmniej dobry ton tych niewinnych rozrywek zabronić nie może, byleby tylko nie przekraczało się granic przyzwoitości. Dla ułatwienia zabawy, przytoczymy tu symbolikę kwiatów w porządku alfabetycznym.
Akacya – przywiązanie szczere, miłość platoniczna.
Amarant – wierność, stałość.
Aronowe ucho – strzeż się, podstęp. 
Astra – życzliwość.
Balsamin – zapał, brak cierpliwości.
Barwinek  – przyjaźń prawdziwa.
Bez biały – młodość.
   » turecki – pierwsze drżenie miłosne.
   » włoski, lilak – miłość braterska.
Bluszcz – wierność.
Borak – stałość, energia.
Boule de neige – miłość chłodna.
Bratek – myśli.
Brzoskiew – szczęście w miłości – »jestem twym niewolnikiem.«
Bukszpan – stoicyzm, pewność, stateczność.
Centurya – poseł miłości.
Chmiel – nieczystość.
Cis – smutek.
Cyprys – żal, cierpienie.
Dzwonek – przywiązanie.
Dymnica – nienawiść, zazdrość
Fijołek – skromność.
Fuksya – słodycz.
Głóg czarny – przeszkoda.
Goryczka – pogarda.
Groszek – delikatność, wytworność.
Gwoździk biały – wierność.
   » nakrapiany – cnota.
   » ponsowy – trwoga, bojaźń.
   » piżmowany – pamięć ulotna.
   » różowy – miłość żywa i nieskalana.
   » żółty – pogarda.
Heliotrop – miłość wieczna.
Hortensya – piękność bez duszy.
Hyacent – »miły, miła jesteś.«
Jalapa – miłość bojaźliwa.
Jaskier – żarty, szyderstwo.
Jaśmin – sympatya, skłonność.
Kamelia – stałość, wytrwałość.
Koniczyna czterolistna – »bądź moją.«
   » biała – »myśl o mnie.«
   » czerwona – przemyślność, pilność.
Konwalia – powrót szczęśliwości.
Kosaciec (iris) – dobra wiadomość.
Lawenda – milczenie.
Lewkonia – szczęście, sympatya.
Liliowiec – kokicterya.
Lilia biała – czystość, słodycz, majestat.
   » różowa – niepokój, boleść.
   » żółta – wesołość.
   » polna i paproć – »bezwiedna słodycz twoja oczarowała mnie. «
Łotoć, knieć – niepokój przytłumiony, zazdrość.
Łuszczak – zmienna miłość.
Mieczyk – obojętność.
Mimoza –– czułość, tkliwość, skromność.
Miodunka – miłość tkliwa i tajemna.
Mirt – wyznanie miłości.
Narcyz – egoizm, próżność.
Nasturcya – miłość ognista.
Nieśmiertelnik – stałość.
Niezapominajka – prawdziwa miłość, »nie zapomnij o mnie. «
Oliwne gałązki – spokój, cisza. 
Orlik – szaleństwo, nierozsądek.
   » ponsowy – postanowienie zwycięstwa.
Owies – czar muzyki.
Pacierzyczka – »nie zapomnij mnie.«
Paproć – szczerość, zaufanie.
Pomarańczowy kwiat – wspaniałość, dziewictwo.
Poziomka – szał, rozkosz.
Powój – pokora, niemoc.
Perz – wytrwałość.
Przetacznik – ofiara serca.
Przewierścień –węzły miłości.
Rezeda – »twoje zalety wyrównywują twej piękności. «
Rozmaryn – »twój widok powraca mi życie... «
Róża – piękność.
   » jerychońska – kaprys,
   » bengalska – piękność nieznana, ukryta.
   » ciemno-ponsowa – wstydliwość.
   » kosmata – szał rozkoszy.
   » żółta – zazdrość.
Stokrotka – niewinność.
Szalej – zdrada, wiarołomstwo.
Szałwia – szacunek.
Szczodrzenica – skrytość.
Świerzbnica – osierocenie.
Tarnina – nadzieja, odwaga.
Tojad – niebezpieczeństwo tuż.
Tuberoza – rozkosz, niebezpieczna przyjemność.
Tulipan – okazałość, przepych.
Tvmianek – wzruszenie.
Werbena – uczucie czyste, nieskalane.
Wietrznica – miłość zdradzona, zapomnienie. 
Złotogłów – zalotność.
Żonkil – »schnę z miłości... « 
Żywokost – dobroć, altruizm.

Mieczysław Rościszewski, Księga obyczajów towarzyskich, Lwów 1905